Met een spel als Vantage heb je echt geen flauw idee waar je aan begint.
En dat is ook precies de bedoeling.
Deze indrukwekkende creatie van spelontwerper Jamey Stegmaier is een immens, niet-lineair Sandbox-spel voor één tot zes spelers met meer dan 800 locaties om te bezoeken en letterlijk duizenden dingen om te doen en te ontdekken. Het is een Kies-Je-Eigen-Avontuur-spel in de ware zin van het woord. Natuurlijk zijn er Missies die kunnen worden voltooid, Doelen die al dan niet kunnen worden bereikt, Lotsbestemmingen die kunnen worden vervuld. Maar – durf ik het te zeggen? – dat zijn slechts bijkomstigheden. Ik ben er vast van overtuigd dat Vantage in de eerste plaats bedoeld is als een Ontdekkingservaring en dat het échte doel ervan is om je volledig onder te dompelen in een gevoel van ontzag en verwondering.
In Vantage krijg je de gelegenheid om naar hartenlust rond te dwalen op een onbekende planeet. Een paar weken geleden ontvingen jij en de rest van de bemanning een bericht van een mysterieuze vreemdeling genaamd The Traveler. Maar terwijl je in een baan om deze naamloze planeet draait, raakt je ruimteschip plotseling defect en moet je je hals over kop naar de reddingscapsules begeven. Na een noodlanding bevind je je in een kleurrijke, volkomen verbijsterende wereld, bevolkt door de vreemdste wezens (Sentients genaamd). Het is een wereld vol talloze gevaren, onnoemelijke rijkdommen en voortdurende verrassingen.
Beschrijvingen als deze doen je misschien denken aan andere speltitels, zoals Sleeping Gods, The 7th Continent of andere Open Wereld-games. Maar ik kan je verzekeren: Vantage pakt het allemaal heel anders aan. Als je met meer dan één speler speelt, zit je niet eens in hetzelfde schuitje of in dezelfde avonturiersgroep. Het is namelijk zo dat je op totaal verschillende locaties van de eerder genoemde onbekende planeet bent geland. Ieder van jullie heeft zijn eigen uitkijkpunt en moet in z’n eentje op ontdekkingsreis gaan. Daarbij is het wel zo dat je in staat bent om met elkaar te communiceren en je kunt anderen helpen door advies te geven en je expertise te delen, maar slechts tot op zekere hoogte.
Er heerst een overweldigend gevoel van het onbekende in Vantage. Ik heb dat gevoel weliswaar ook bij andere Choose-Your-Own-Adventure-games gehad, maar zeker niet op elke locatie waar ik me bevond. Het enige wat ik nu zie is een fotografisch stukje planetaire omgeving op een locatiekaart en in principe zes soorten locatie-acties om uit te kiezen (of eigenlijk zeven (de blauwe Reis-actie is er in twee varianten: Move en Depart)). Deze acties (of vaardigheden) hebben verschillende namen, maar kunnen telkens gemakkelijk worden gekoppeld aan een van de zeven verschillende Verhalenboekwerkjes, die in zes verschillende kleuren beschikbaar zijn, variërend van paars Look tot rood Overpower. Het punt is: ik weet van tevoren niet helemaal (of helemaal niet) wat ik met die acties ga bereiken. Ik weet ook niet wat de kosten ervan zullen zijn. Er kan bijvoorbeeld Buy op een kaart staan (als een vorm van de oranje Engage-actie). Maar wat koop ik dan precies? En van wie eigenlijk? En tegen welke prijs?
Een ander uniek aspect van Vantage, in vergelijking met andere spellen in het CYOA-genre, is het feit dat je acties in principe altijd succesvol zijn. Maar let wel: ze hebben nog steeds een prijs. Keer op keer worden je vaardigheidsniveaus op de proef gesteld, omdat er voortdurend uitdagingen zijn die moeten worden overwonnen. Daarom moet je, om iets te kunnen ondernemen, een bepaald aantal zwarte uitdagingsdobbelstenen gooien, omdat een actie onvermijdelijk invloed heeft op je Gezondheid of Moreel, of simpelweg Tijd kost. Je kunt je eigen verworven kennis en vaardigheden (in het spel weergegeven door gekleurde fiches met symbolen) en/of die van je medespelers gebruiken om de uitdagingskosten te verlagen (d.w.z. het aantal uitdagingsdobbelstenen dat moet worden gegooid te verminderen) of om Hartjes, Sterren of Zandlopers die zijn gegooid te elimineren door dobbelstenen op de kaarten te plaatsen die je tijdens je verkenningen en avonturen hebt verzameld. Beschermende uitrusting of wapens kunnen bijvoorbeeld een klap opvangen (dus je kunt dan een dobbelsteen met een Hartsymbool op zo’n kaart leggen). Zorg ervoor dat je fit blijft, je moreel hoog houdt en niet te veel tijd verspilt … anders kan het spel subiet eindigen (en moet je helemaal van voren af aan beginnen).
Ik vind dat dobbelsteenplaatsingsmechanisme in Vantage trouwens erg leuk. Het is thematisch gezien volkomen logisch, hoewel sommige symbolen en terminologie op het eerste gezicht misschien een beetje verwarrend kunnen overkomen. Zoals beschreven, verlies je een beetje Gezondheid, Moreel of Tijd, maar verrassend vaak vallen de uitkomsten van een worp alleszins mee; dat wil zeggen, wanneer je de zogeheten Blanks gooit (die worden weergegeven als mintekens op de dobbelstenen, maar eigenlijk heel positief zijn, omdat ze je niet een of meerdere stapjes terug laten zetten op een van de drie essentiële sporen) en/of als je Setbacks gooit. Dat laatste zou je kunnen vertalen als ’tegenslagen’, maar dat zijn het juist vaak niet, aangezien de geworpen Pijlsymbooltjes betekenen dat je de betreffende dobbelstenen terug mag leggen in de voorraad. Het gevolg is overigens wel dat het wat langer duurt voordat je de complete voorraad van Uitdagingsdobbelstenen opnieuw mag verversen, maar over het algemeen gesproken gooi ik vele malen liever Pijltjes dan Hartjes, Sterren of Zandlopers.
Nogmaals, het hele idee van Vantage is mijns inziens om vol verwondering onbekend terrein te verkennen. Verder zul je zo moedig moeten te zijn om maar wat rond te dwalen en gewoon dingen uit te proberen. Je zult memorabele ontmoetingen hebben, onvoorziene overwinningen behalen en vaak nog maar op het nippertje aan akeligheden ontsnappen. Langzaam maar zeker begin je de sluier op te lichten die over deze onbekende planeet hangt (onbekend voor jou, tenminste, want er zijn aldaar natuurlijk talrijke Wezens die heus wel weten waar ze zich bevinden). Er blijven vele vragen onbeantwoord (ik weet bijvoorbeeld nog steeds niet wie The Traveler is). Voorgenomen zoektochten nemen vaak totaal onverwachte wendingen (zo ben ik bijvoorbeeld aan een Reddingsmissie begonnen en kwam ik uiteindelijk in een uitermate lonend Jachtritueel terecht). En o ja: ik heb veel te veel tijd doorgebracht in grotten en andere vormen van duister en bijzonder gevaarlijk ondergronds terrein.
Er is iets eigenaardigs, iets mysterieus, misschien zelfs wel mystieks aan de hele Vantage-onderneming. Wat de Scifi-setting betreft, doet het spel me denken aan No Man’s Sky. Maar er zijn ook associaties met videogames als Obduction en Myst. Ik moet me echter echt beperken tot dergelijke zeer algemene vergelijkingen en sfeerindicaties en mezelf ervan weerhouden om meer concrete details en voorbeelden te geven. Want het spel draait natuurlijk helemaal om het ontdekken en stukje bij beetje onthullen van dingen. En dat zul je toch echt zélf moeten doen.
Laat ik afsluiten met te zeggen dat Stonemaier Games met Vantage een werkelijk uitzonderlijke speelervaring aan spelfanaten biedt. Het geheel omvat een fascinerende reeks verkenningsavonturen, die solo of samen met anderen gespeeld kunnen worden. De enorme hoeveelheid inhoud in de loodzware doos is verbijsterend (meer dan 400 grote dubbelzijdige locatiekaarten, meer dan 900 kleinere kaarten, 7 verhalenboeken, een Book of Secrets en een Book of Vantages). De productiekwaliteit van de onderdelen (dobbelstenen, fiches, blokjes, enzovoort) is van topklasse. De tactiele ervaring van het gooien met een handvol hoogwaardige dobbelstenen (vooral de zwarte!) is bijzonder prettig te noemen. Persoonlijk vind ik niet elk aspect van de illustraties even mooi (met name de manier waarop de bemanningsleden zijn afgebeeld en de hoekigheid van de Sentients), maar de prachtige planetaire landschappen zijn intrigerend, kleurrijk en versterken ten zeerste de sfeer.
Als je houdt van diepgaande strategie en de mogelijkheid om veel controle uit te oefenen in een spel, koop Vantage dan niet.
Als je graag in het diepe duikt, snel weet te reageren op onverwachte situaties, de échte spanning van ontdekkingen wilt ervaren en keer op keer verrast wilt worden, dan moet je Vantage zeker eens een kans geven. Of beter nog: een aantal kansen, want dit spel geeft z’n geheimen niet zomaar prijs.
Waardering: 8.5 van de 10 punten
