We waren met ons gezin op vakantie in een bosrijk, ooit door mythische Kelten bevolkt gebied. Tijdens een veel te vroege ochtendwandeling doemde er ineens vanuit de mistflarden een vos op. Het indrukwekkende dier bleef een paar tellen stokstijf staan (en wij ook), waardoor we de gelegenheid kregen om spitse snuit, de prachtige rood met witte vacht en de dikke, pluizige staart te bewonderen. Het was een onvergetelijke, welhaast magische ervaring.
O ja? Is dat zo? moeten de spellenmakers van Flatout Games hebben gedacht. Laten we daar nog een paar flinke feeërieke schepjes bovenop doen. Ten eerste vermenigvuldigen we het aantal vossen. Vervolgens plaatsen we ze in een met maanlicht overgoten, sprookjesachtig bos, alwaar ze getransformeerd worden tot mensachtige Mystici die, al spreuken prevelend, naarstig op zoek zijn naar ingrediënten voor hun toverbrouwsels. Een soort Kruidenvrouwtjes, dus. Of, zo u wilt, Druïden of Wicca-aanhangsters. Nee, nee, geen Heksen, natuurlijk, want dat is vanuit historisch perspectief een nogal negatief beladen titel.
Zo. Als dat allemaal bij elkaar niet een fraai thematisch raamwerk voor een bordspel oplevert, dan weten zij van Flatout het ook niet meer. En ziedaar, zij presenteren ons met gepaste trots Nocturne: een strategisch bied-, setcollectie- en puntenverzamelingsspel dat klinkt als een klok (of beter gezegd: als een melodieus nachtelijk muziekstuk met een uitgesproken dromerige sfeer).
Nou, ik weet niet hoe het u vergaat, maar eerlijk gezegd vind ik persoonlijk het qua thema allemaal wel een tikkie te veel van het goede. Smaken verschillen natuurlijk en misschien is dit juist wel he-le-maal uw kopje kruidenthee, maar bij mij ‘klikt’ het niet. Of in ieder geval niet helemaal.
Begrijp me goed: in speltechnisch opzicht zit Nocturne ontzettend goed in elkaar. Het spel levert een boeiende en uitdagende puzzel op en het biedt opvallend veel variatie, herspeelbaarheid en interactie. De spelhandelingen van het verzamelen van, en het bieden op, de door jouw vossenmysticus begeerde magische ingrediënten (zoals bijvoorbeeld vuurvogelveren, runenstenen of oplichtende paddenstoelen), die nodig zijn voor haar puntenscorende toverdrankjes (zoals bijvoorbeeld Vergeet-Me-Niet-druppels en Opstandingsthee) zijn leuk om te doen, betrekkelijk eenvoudig en nog behoorlijk ontspannend ook.
Daarnaast zijn de spelcomponenten zijn van uitstekende kwaliteit, zoals daar zijn: de karakter-, recepten-, en te-behalen-doelen-kaarten, de stevige tegeltjes met de daarop afgebeelde ingrediënten, maar ook de gekleurde, van grootte verschillende, genummerde schijfjes waarmee je naar hartenlust kunt bieden op datgene waar je je mystieke zinnen op hebt gezet.
Maar toch, dat thema … dat bleef maar kriebelen.
Wat was daar in Vollemaansnaam mis mee?
Voor de duidelijkheid: we hebben hier bij ons thuis echt helemaal niks tegen antropomorfe bos- of andersoortige wezens. Sterker nog: spellen als Everdell, Root en Explorers of Navoria zijn juist heel erg aan ons besteed (en ja, waarschijnlijk Creature Comforts en Armello ook, maar die moeten we nog spelen). Maar deze menselijk-al-te-menselijke chique uitgedoste vossen-tovenaressen? Op de één of andere manier vallen ze alhier niet geheel in goede aarde.
Dat ligt zeker niet aan het kunstige teken- en schilderwerk van de bordspellenillustratrice Beth Sobel. Want die kan er wat van, weten we onder andere van Cascadia, Calico en ook Wingspan.
En toch, en toch … was er op thematisch en/of vormgevingsvlak iets niet helemaal in de haak.
En boem: ineens zie je het!
Het heeft met de tegeltjes te maken.
Er is iets raars aan de hand met een aantal specifieke ingrediënten die je moet verzamelen voor je magische brouwsels.
De kans is natuurlijk bijzonder groot dat het u meteen al was opgevallen, maar, nou ja, laten we het er maar op houden dat het bij sommigen van ons nu eenmaal wat langer duurt voordat bepaalde kwartjes vallen.
Het zit ‘m in … (spanningverhogende puntjes) …
Het zit m in …
de veelheid aan beestenschedeltjes die op de toveringrediëntentegeltjes zijn afgebeeld , beste bordspelliefhebbers.
Dierendoodskopjes! Dat kan wat ons betreft in thematisch opzicht écht niet. Als je er eventjes goed over nadenkt, vormen die schedeltjes onmiskenbaar een luguber element in een spel dat zich presenteert als een met magische boswezens gevulde, lyrische, ietwat zweverige Midzomernachtsdroom.
Niet zozeer vanwege hun inherente griezeligheid, hoewel dat bepaalde soorten spelers ook zou kunnen afschrikken (en niet noodzakelijkerwijs alleen de jongere spelers). Nee, het thematische probleem gaat volgens ons nog wat dieper. Het zit namelijk zo: we worden als spelers, zonder dat we ons daar trouwens misschien volledig bewust van zijn, overgehaald om in de huid … eh … vacht van een antropomorfe vos-mysticus te kruipen. Dat is geen probleem voor mensen die van sprookjes en Fantasy houden en graag hun verbeelding gebruiken. Maar als je van mensen vraagt om zich op deze manier onder te dompelen in een fantasiewereld, dan moet je ontzettend zorgvuldig voor wat betreft het in stand houden van de illusie die je zelf hebt gecreëerd. En dat gaat hier flink fout.
Waarom? Nou, als je als dierachtige magiebeoefenaar de botten en schedels van ándere diertjes nodig hebt om je met mysteriën omhulde doelen te bereiken … oi, oi, oi … dan worden de toverkunsten die hier in het spel zijn per definitie wel héél erg duister van aard en daalt er (onbedoeld?) een zekere grimmigheid neer op het door het maanlicht beschenen sprookjesbos.
Dat is eenvoudigweg gruwel en horror van het onzuiverste water. Als er in Nocturne immers geen vossen als centrale karakters zouden zitten, maar ‘gewone’ mensen (doelbewust neergezet als zijnde zachtaardig en natuurminnend), en als die mensen vervolgens druk bezig waren om, naast zeldzame Fenixveren, kostbare Drakeneieren en wat dies meer zij, óók nog eens skeletonderdelen, oftewel menselijke (!) resten, te verzamelen voor hun brouwsels, dan zou menigeen afknappen op deze overduidelijk aanwezige Zwarte Magie.
Begrijp me wederom goed: we hebben alhier in het geheel geen moeite met de incorporatie van de inktzwarte kunsten in bordspellen in het Lovecraftiaanse genre, of in een Harry Potter-tegen-Voldemort-en-de-Dooddoeners-spel, of bijvoorbeeld in diepduistere KerkerKruipers, waarin je als helden hordes zombies van het kwetsbare lijf moet zien te houden, die door dodenbezweerders tot half-leven zijn gewekt.
Maar dat zijn nu eenmaal compleet andere fictionele werelden. Nocturne zit als spel thematisch gezien in volledig andere hoek: vreedzaam, in harmonie met de natuur, eerder zoetsappig dan agressief.
En dat is dus waar de schedel … eh … schoen wringt in Nocturne. Hier heeft iemand eventjes goed zitten slapen voor wat betreft het bewaken van de thematische eenheid. Meerdere personen zelfs, want Nocturne is een Colab Flatout Games-samenwerkingsproject. Hoe is het toch mogelijk dat niemand van deze coöpererende creatievelingen aan de bel heeft getrokken?
Wel, een verklaring zou kunnen liggen in het feit dat de hoofd-spelontwerper, David Iezzi, in eerste instantie een ander spel voor ogen had. Een beetje onderzoek levert namelijk al gauw op dat Nocturne in een voorliggend stadium ‘Cabinet of Curiosities’ heette.
En inderdaad: in een setcollectie-spel waarin een Rariteitenkabinet centraal staat, zouden we geen enkel probleem gehad hebben met vogel-, herten- en everzwijnenschedels. We zouden zelfs met vlijmscherpe naalden doorboorde nachtvlinders voor lief hebben genomen. Want ja: mensen verzamelen nu eenmaal de gekste dingen. Maar nu staren we elke keer weer met enig afgrijzen naar die witte doodskopjes met die akelig lege oogholtes … in een sprookjesachtig Verzamel-Magische-Spulletjes-in-het-Schemerbos-spel. Op z’n minst is dat een thematisch misgeslagen plank. Op z’n ergst is het een enorme afknapper.
En dat laatste zou echt jammer zijn, want Nocturne is overduidelijk een met heel veel liefde en zorg gemaakt spel. Plus we willen nogmaals benadrukken dat het echt fijn is om te spelen: het bieden is leuk, het puzzelen en uitkienen van je verzamelingsstrategie is leuk, de voldoening van het verkrijgen van zeldzame spulletjes en het behalen van één of meerdere prestatiekaarten is leuk. En de puntenregen aan het eind van het twee rondes durende spel mag er vanzelfsprekend ook zijn.
We geven Nocturne voor de goed doordachte spelmechanieken, het kunstige artwork, de vlotte speelbaarheid en de grote herspeelbaarheidsfacor dan ook nog altijd met alle liefde een ruime voldoende, maar we doen aan de spellenmakers wél de oproep, zo niet het dringende verzoek, om voor een eventuele tweede editie nog eens even heel goed na te denken over de thematische consistentie van het geheel. Ga óf de Rariteitenkabinet-kant op, óf knikker alsjeblieft die ronduit huiveringwekkende doodskopjes weg. Want dit kun je Fantasyliefhebbers die zich volledig (en toegegeven: misschien wel ietsjes te veel) inleven in de antropomorfe dierenwereld met goed fatsoen toch niet aandoen? En inderdaad, waarde en ware spellenkenners onder u: we zijn ons er terdege van bewust dat er, bijvoorbeeld, in Everdell ook een Begraafplaats-kaart zit. Maar dat is toch écht van een heel andere (Memento Mori)-orde dan in die gewijde grond te gaan omwroeten, op zoek naar overblijfselen van (min of meer) soortgenoten, om er vervolgens toversoep van te gaan koken. Brr.
Waardering voor dit goede spel met een helaas behoorlijk rammelend thema : 7.0 van de 10 punten.
(The English version of this review can be found here)
